Rok 1775 to czas, w którym kraina leżąca między Karpatami Wschodnimi a środkowym Dniestrem, na pograniczu dzisiejszej Rumunii i Ukrainy, zaczęła się zaludniać przybyszami z różnych stron Europy.
Do dawnych osadników (Rusini, Ormianie, Żydzi, Mołdawianie) dołączyli Niemcy, Austriacy i Polacy.
Na Bukowinę wyruszyły dwie fale Polaków: górale i kolejarze. Ci pierwsi pojawili się w 1803 roku, natomiast kolejarze, głównie technicy i administratorzy, pojawili się w latach 70. XIX wieku, przy okazji budowy linii kolejowej Lwów – Czerniowce, którą otwarto w 1866 roku, a następnie Suczawa-Roman.
Przybyli na Bukowinę górale pochodzili z południowego rejonu Beskidu Śląskiego, okolic Żywca oraz – w ogromnej części – z okolic Czadcy – z Ziemi Czadeckiej położonej w górnym dorzeczu rzeki Kisucy (obecnie na północno-zachodniej Słowacji). Górale czadeccy osiedlali się przede wszystkim w Starej Hucie, Kaliczance na przedmieściu Czerniowiec i w Tereblaczu.
Pierwsze badania etnograficzne i historyczne na temat m.in. Czadeckiego i Śląska Cieszyńskiego przeprowadził w okresie międzywojennym profesor UJ Władysław Semkowicz. Opublikowane przez niego prace dostarczyły cennych informacji dotyczących polskiego pochodzenia mieszkańców z okilic Czadcy. O rejonie i mieszkańcach Semkowicz pisał następująco: „Leży Czadeckie w uroczej kotlinie górskiej Kisucy (dopływ Wagu), w której rozsiadło się 13 gmin zamieszkałych przez 40 000 rdzennie polskich górali (...) Czadeckie jest integralną częścią Śląska Cieszyńskiego, stanowiąc geograficznie wyraźne jego przedłużenie (...) Osadnictwo tej kotliny czadeckiej wyszło nie ze słowackiego południa, ale ze Śląska Cieszyńskiego, przez przełęcz Jabłonowską. Toteż górali czadeckich można nazwać braćmi rodowymi górali śląskich, gdyż nie ma między nimi żadnej różnicy etnograficznej.
Nie tylko geograficznie i etnograficznie należy okręg Czadcy do Śląska Cieszyńskiego (…) i historycznie stanowi on do połowy XIX wieku integralną jego część.
Starsi, jak i współcześni lingwiści posługiwali się w swoich pracach badawczych nad dialektem używanym przez polskich górali języka mówionego z terenu południowej Bukowiny oraz języka, jakim posługiwali się Polacy z południowego rejonu Śląska, a dokładniej z okręgu czadeckiego.
Odtworzenie trasy, jaką przebyli na początku XIX wieku imigranci z okręgu czadeckiego na Bukowinę, pozwoliło zebrać informacje mające swe źródła w różnych archiwach i księgach parafialnych, a dotyczące nazwisk emigrantów i miejscowości, z których emigrowali. Wszystkie informacje zebrane przez Gotkiewicza, które w dużej części zostały już opublikowane, podobnie jak starsze i nowsze prace innych autorów skłaniają do potwierdzenia teorii o polskim pochodzeniu górali osiadłych na Bukowinie, przede wszystkim w jej południowej części.
Ponieważ w końcu XVIII wieku okręg czadecki uległ przeludnieniu, jego mieszkańcy zaczęli masowo emigrować do innych prowincji imperium. Wykorzystując dobre warunki ekonomiczne oraz zwolnienie z odbywania służby wojskowej, górale polscy wywodzący się rodem z biednych rejonów Spisza, Orawy ruszyli w stronę Bukowiny. Wyjeżdżali ludzie ubodzy, a duże psy ciągnęły ich cały dobytek”.
W podobnej sytuacji ekonomicznej byli też emigranci z Beskidu Śląskiego.
Źródło:
Marius PETRARU „Polacy na Bukowinie
w latach 1775-1918. Z dziejów osadnictwa polskiego”.
