Wiele napisano o tej wielopokoleniowej rodzinie, do której należeli lekarze i księża, osoby publiczne i działaczki ruchu feministycznego, ale nazwisko to znamy z biografii Olgi Kobylańskiej. Bukowińskа pisarka przyjaźniłа się z Olgą Okuniewską, słynną pianistką, która uczyła się u Mykoły Łysenki i akompaniowała Sołomii Kruszelnyckiej, a także z Sofią Okuniewską-Moraczewską, pierwszą kobietą-lekarką w Austro-Węgrzech. Do ich towarzystwa należała również kuzynka Sofii, ukraińska pisarka Natalia Kobryńska. Wszystkie te kobiety były feministkami i emancypantkami. Ale dziś mówimy o jednym mężczyźnie z rodziny Okuniewskich, który zajmował się medycyną – Kyryle Okuniewskim, uważanym za jednego z pierwszych ukraińskich farmaceutów na Bukowinie.
Kyryło Okuniewski był farmaceutą (aptekarzem), o czym dowiadujemy się z nekrologu po śmierci Ilaryja Okuniewskiego, działacza politycznego i społecznego Bukowiny końca XIX wieku, w gazecie „Bukowina” z grudnia 1896 r., w którym wymieniono także jego rodzinę, w szczególności lekarzy Atanazego, Jarosława, Kyryła i Sofię Okuniewskich.
Później, w tej samej gazecie z lipca 1909 roku, znajdujemy informację o śmierci samego Kyryła Okuniewskiego, która głosi: „Kyryło Okuniewski zmarł w Kocmaniu 8 lipca w wieku 66 lat z powodu ciężkiej choroby. Był jednym z pierwszych założycieli ukraińskiego towarzystwa w Kocmaniu i cieszył się dużą popularnością wśród wszystkich mieszkańców. Dowodem na to jest jego pogrzeb, który odbył się 10 dnia tego miesiąca, w którym uczestniczyli przedstawiciele wszystkich warstw społeczeństwa”. W nekrologu podkreślono, że zmarły był bratem Atanazego, starszego lekarza powiatowego w Waszkowcach, i Ilarija, urzędnika pocztowego w Czerniowcach.
Mówiąc o Kyryle Okuniewskim, jako jednym z pierwszych ukraińskich farmaceutów na Bukowinie, warto podkreślić fakt, że był on również znaną postacią publiczną. Potwierdzenie tego można znaleźć w gazecie „Bukowina” z 1905 roku w artykule „Bukowiński Sejm” o działalności poszczególnych działaczy politycznych i społecznych Bukowiny, w szczególności Kyryla Okuniewskiego.
W notatce „Russkaja Bursa w Kocmaniu” wspomniano o farmaceucie Kyryle Okuniewskim, który co miesiąc przekazywał 4 korony na rozwój „Russkiej Bursy”. Należy zaznaczyć, że od tego czasu aż do końca życia K. Okuniewski co miesiąc przekazywał własne środki na rozwój ukraińskiej oświaty w rejonie kocmańskim.
W październikowej gazecie lwowskiej „Rusłan” z 1905 r., która również podkreśla związek Kyryła Okuniewskiego z farmacją, znajdujemy ciekawą informację o ślubie Nikifora Danisza, profesora gimnazjum w Buczaczu, z Martą, córką Kyryła Okuniewskiego, farmaceuty z Kocmania.
O życiu dzieci Kyryła Okuniewskiego informacje znajdziemy w pracy D. Kwitkowskiego, T. Bryndzana i A. Żukowskiego „Bukowina: jej przeszłość i teraźniejszość”, gdzie w rozdziale „Powiatowa historia Bukowiny (działalność kulturalna i społeczna w ośrodkach Bukowiny)” w notatce o Zastawniowszczyźnie, a w szczególności o Werenczance. Wymieniono w nim znane osobistości publiczne, które mieszkały i pracowały w latach 20. XX wieku w tej osadzie – rodziny Marfijewiczów i Waskanów, doktora Krychtiuka i farmaceutkę Jarosławę Okuniewską, która zmarła w 1937 roku. Jej grób znajduje się w pobliżu grobu jej ojca na cmentarzu w Kocmaniu.
Należy podkreślić, że lekarze z Okuniewskich przez całe życie utrzymywali bliskie relacje z krewnymi mieszkającymi na Bukowinie i w Czerniowcach. Świadczy o tym list Sofii Okuniewskiej do Olgi Kobylańskiej z 25 września 1925 roku: „Jadę do Głęboki, aby odwiedzić kuzyna Okuniewskiego, i do Ruskiej Mołdawicy, aby odwiedzić starszego brata. Odwiedzę również krewnych w Kocmaniu i kuzyna w Sadagórze”.
Jarosław Okuniewski, słynny lekarz wojskowy w Austro-Węgrzech pod koniec XIX i na początku XX wieku, również miał bliskie związki z Bukowiną. W tym czasie aktywnie działał na rzecz ukraińskiej idei narodowej i brał aktywny udział w narodowowyzwoleńczej walce narodu ukraińskiego w okresie ZUNR i UNR. Jest znanym pisarzem, aktywnym członkiem Narodowosocjalistycznego Związku Młodzieży, pierwszym ukraińskim admirałem floty austro-węgierskiej. Swoje wspomnienia ze służby we flocie pozostawił w książce „Listy z zagranicy”, którą wydał w Czerniowcach w języku ukraińskim w 1898 roku.
W Dziale Zbiorów Rękopisów Instytutu Literackiego im. Tarasa Szewczenki przechowywanych jest 11 listów Jarosława Okuniewskiego do Iwana Franki, które stanowią ważne dziedzictwo kulturowe i są cennym źródłem do badań nad życiem politycznym i kulturalnym Galicji i Bukowiny pod koniec XIX i na początku XX wieku. W swoich utworach Franko wielokrotnie chwalił twórczość literacką Jarosława Okuniewskiego. Najwyższą nagrodą są słowa Iwana Franki, który nazwał jego twórczość „wzorem ukraińskiej literatury wspomnieniowej i turystycznej”.
Kyryło Okuniewski, który wówczas znajdował się w centrum życia ukraińskiego na Bukowinie, utrzymywał bliskie kontakty ze znanymi osobistościami życia publicznego – S. Smal-Stockim, O. Popowiczem, O. Makowejem. Był zwolennikiem tworzenia w regionie kocmańskim placówek oświatowych, w których dzieci uczyłyby się w języku ojczystym.
Kończąc moją opowieść, chciałbym wyrazić wdzięczność Iwanowi Guczy, który wraz ze swoimi współpracownikami przez dziesięciolecia opiekował się grobami Okuniewskich. Po ukończeniu Lwowskiego Instytutu Medycznego w 1970 roku został skierowany jako lekarz do Kocmania. Przez wszystkie lata przed przejściem na emeryturę kierował centralną apteką rejonową nr 31. Nawiasem mówiąc, od o. Wasyla i Iwana Guczy dowiadujemy się, że każdej wiosny troskliwi ludzie porządkują groby Okuniewskich. To znaczy, że jasna pamięć o ukraińskich lekarzach-patriotach, którzy pracowali dla dobra i zdrowia narodu ukraińskiego, żyje w pamięci ludu.
Dmytro LISZCHUK,
kandydat nauk historycznych.
